Nguyễn Minh Châu là một trong những cái tên nổi bật nhất xuyên suốt chiều dài phát triển của nền văn học Việt Nam. Trong bài viết này, hãy cùng nguyenminhchau.com tìm hiểu về cuộc đời và sự nghiệp của nhà văn Nguyễn Minh Châu, cây bút dù có thời gian sự nghiệp không quá dài nhưng đã để lại rất nhiều tác phẩm ghi dấu ấn đậm nét trong lòng độc giả.
Nguyễn Minh Châu sinh ngày 20 tháng 10 năm 1930 tại làng Văn Thái (hay làng Thơi), xã Sơn Hải, huyện Quỳnh Lưu, tỉnh Nghệ An. Theo như thông tin được chia sẻ, ban đầu tên khai sinh của của ông là Nguyễn Thí nhưng đã được hai cụ thân sinh ra ông đổi lại thành Nguyễn Minh Châu vào thời điểm nhà văn này tới tuổi đi học.
Năm 1945, Nguyễn Minh Châu tốt nghiệp trường Kỹ nghệ Huế với bằng Thành Chung – một tấm bằng từng có thời điểm được coi là ngang hàng với bằng tú tài. Đầu năm 1950, Nguyễn Minh Châu theo học chuyên khoa tại trường Huỳnh Thúc Kháng Nghệ – Tĩnh và sau đó chính thức gia nhập quân đội, học ở trường Sĩ quan lục quân Trần Quốc Tuấn.
Từ năm 1952 đến 1956, sau khi kết thúc quá trình học tập, cố nhà văn công tác tại Ban tham mưu các tiểu đoàn 722, 706 thuộc sư đoàn 320. Từ năm 1956 đến 1958, Nguyễn Minh Châu giữ chức vụ trợ lý văn hóa tại trung đoàn 64 thuộc sư đoàn 320. Năm 1961, ông tiếp tục con đường học tập của mình khi theo học tại trường Văn hóa Lạng Sơn. Năm 1962, Nguyễn Minh Châu chuyển về công tác tại phòng Văn nghệ quân đội, sau này đổi tên thành tạp chí Văn nghệ quân đội. Tới năm 1972, Nguyễn Minh Châu vinh dự được kết nạp và trở thành một thành viên của hội nhà văn Việt Nam.
Sau quãng thời gian chống chọi với căn bệnh ung thư máu, nhà văn Nguyễn Minh Châu đã trút hơi thở cuối cùng vào ngày 23 tháng 1 năm 1989 tại Hà Nội, hưởng dương 58 tuổi. Năm 2000, ông được Nhà nước truy tặng giải thưởng Hồ Chí Minh về văn học nghệ thuật cùng 13 tác giả khác.
Sự nghiệp cầm bút của cố nhà văn Nguyễn Minh Châu kéo dài 29 năm. Qua gần 3 thập kỷ miệt mài sáng tác, ông đã cho ra đời 13 tập văn xuôi bao gồm: truyện ngắn, truyện vừa, tiểu thuyết và 1 tiểu luận phê bình. Tác phẩm đầu tay của nhà văn quê Nghệ An là truyện ngắn Sau một buổi tập được ông hoàn thành vào năm 1960, đây cũng là bước đánh dấu cho hành trình văn học của cố nhà văn.
Giai đoạn kháng chiến chống Mỹ cũng là lúc sự nghiệp văn học của Nguyễn Minh Châu gây ra được nhiều tiếng vang với các tác phẩm về đề tài chiến tranh. Tới những năm 80 của thế kỉ 20, ông chuyển hướng sáng tác, đánh dấu những sự thay đổi đầu tiên của nền văn học Việt Nam thời kì mới khi tập trung khai thác những khía cạnh khác nhau của cuộc sống con người. Sự nghiệp huy hoàng của nhà văn tài năng này khép lại vào năm 1989 với tác phẩm cuối cùng Phiên chợ Giát.
Nguyễn Minh Châu là cây viết sở hữu phong cách sáng tác khá đặc biệt với lời văn bình dị nhưng vẫn để lại những giá trị to lớn trong lòng bạn đọc. Phong cách sáng tác của Nguyễn Minh Châu thể hiện sự sâu sắc, thâm thúy, đầy lòng trắc ẩn trong con người ông.
Trước năm 1975, vừa là nhà văn lại vừa là người lính, Nguyễn Minh Châu ý thức sâu sắc được sứ mệnh cao cả của mình là người cầm bút trong giai đoạn khốc liệt nhất của cuộc chiến tranh chống Mỹ cứu nước. Ở giai đoạn này, các tác phẩm của cố nhà văn chủ yếu hướng đến nhân dân và tập trung vào chủ đề chiến tranh, nâng cao tinh thần yêu nước. Điều này được khắc họa rõ nét qua hình ảnh của những người chiến sĩ với tinh thần dũng cảm, vì dân quên mình, không ngần ngại hi sinh để đánh đổi tự do của đất nước.
Đến cuối những năm 80 của thế kỉ trước, cố nhà văn Nguyễn Minh Châu có sự thay đổi trong phong cách sáng tác. Những vấn đề về nhân sinh, đạo đức con người được thể hiện chi tiết trên từng con chữ, trang giấy. Những áng văn nao lòng này giúp người đọc khám phá những góc khuất hay mặt tối bên trong đời sống của xã hội thời điểm đó.
Với tài năng được các đồng nghiệp, các nhà phê bình cũng như chuyên gia đánh giá rất cao, không khó hiểu khi có rất nhiều tác phẩm của nhà văn Nguyễn Minh Châu đã để lại trong lòng độc giả nhiều ấn tượng sâu sắc. Dưới đây là những tác phẩm tiêu biểu của tác giả Nguyễn Minh Châu:
Bên cạnh những thông tin về tiểu sử và sự nghiệp của cố nhà văn Nguyễn Minh Châu, nguyenminhchau.com xin phép giải đáp một số câu hỏi thường gặp của độc giả về ông.
Vợ của Nguyễn Minh Châu là bà Nguyễn Thị Doanh. Bà Doanh sinh năm 1934, hiện nay bà đã 77 tuổi. Bà kết hôn với cố nhà văn vào năm 1958, thời điểm đó ông 28 tuổi còn bà 24 tuổi. Nhà văn Nguyễn Minh Châu và vợ của mình đã gắn bó bên nhau trong suốt 30 năm trước khi ông qua đời.
Nguyễn Minh Châu là nhà văn thuộc thế hệ trưởng thành trong kháng chiến chống đế quốc Mĩ. Giai đoạn này chính là lúc các tác phẩm của tác giả Nguyễn Minh Châu gây được nhiều sự chú ý mạnh mẽ với việc tập trung khám phá hiện thực của chiến tranh cùng tinh thần yêu nước của những người lính cách mạng.
Như nhà văn Nguyễn Khải đã chia sẻ, Nguyễn Minh Châu được mệnh danh là người mở đường tinh anh và tài hoa của nền văn học Việt Nam giai đoạn đổi mới. Khi với sự thức thời và nhạy bén trong tâm hồn nghệ sĩ của mình, ông đã nhận ra những hạn chế của nền văn học thời chiến tranh lúc bấy giờ và tìm kiếm ra con đường mới cho chính mình cũng như cả nền văn học.
Với những cống hiến và đóng góp vô cùng to lớn cho sự phát triển của văn học Việt Nam, cố nhà văn Nguyễn Minh Châu đã vinh dự được nhà nước trao tặng những giải thưởng sau:
Giải thưởng Bộ Quốc phòng năm (1984- 1989) cho toàn bộ tác phẩm của ông viết về chiến tranh và người lính.
Giải thưởng Hội nhà văn 1988-1989 cho tập truyện “Cỏ lau”.
Giải thưởng Hồ Chí Minh về văn học nghệ thuật đợt II năm 2000.
Vừa rồi là những thông tin xung quanh cố nhà văn Nguyễn Minh Châu – một trong những cây bút tiêu biểu của nền văn học Việt Nam. Có thể nói, ông chính là một trong những điểm gạch nối quan trọng giữa hai giai đoạn trước và sau 1975 khi đã xuất sắc tiếp bước những đàn anh đi trước cũng như trở thành người mở đường cho những thế hệ nhà văn sau này.
